Hướng dẫn sử dụng, huấn luyện, quy định an toàn và kiểm định bình chứa khí nén

Bình khí nén là thiết bị quan trọng nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu sử dụng không đúng cách. Việc nắm rõ các quy định an toàn, quy trình vận hành, huấn luyện nhân sự và kiểm định định kỳ sẽ giúp hạn chế tai nạn và đảm bảo hiệu quả sử dụng. Hôm nay, bạn hãy cùng chúng tôi khám phá toàn bộ hướng dẫn an toàn và quy trình kiểm định bình khí nén, từ nhận diện nguy cơ đến huấn luyện vận hành.

Nguy hiểm tiềm ẩn khi làm việc với bình khí nén

Khi sử dụng bình khí nén, người vận hành cần lưu ý một số rủi ro có thể xảy ra như sau:

• Nổ áp lực: Bình có thể phát nổ nếu bị nung nóng, va đập, đổ ngã hoặc khi vật liệu bị ăn mòn, rỗ quá mức.
• Rò rỉ khí độc, cháy nổ: Một số bình chứa khí dễ cháy hoặc độc hại, khi rò rỉ có thể gây ngộ độc, khó thở hoặc cháy nổ nguy hiểm.
• Điện giật: Nguy cơ xảy ra khi dây dẫn hỏng cách điện, mô tơ rò điện hoặc thiết bị không được nối đất đúng tiêu chuẩn.

Quy tắc an toàn khi làm việc với bình khí nén

Để hạn chế rủi ro và đảm bảo an toàn, cần tuân thủ các nguyên tắc cơ bản sau:

1. Kiểm định và đăng ký sử dụng

• Tất cả các bình khí nén phải được kiểm định kỹ thuật an toàn trước khi đưa vào sử dụng.
• Người quản lý cần đăng ký sử dụng và giao trách nhiệm quản lý bằng văn bản cho cán bộ phụ trách.

2. Yêu cầu đối với người vận hành

• Người vận hành phải từ 18 tuổi trở lên, có đủ sức khỏe.
• Phải được huấn luyện, sát hạch và đạt yêu cầu về chuyên môn, quy trình an toàn.
• Không tự ý điều chỉnh van an toàn hoặc cho bình làm việc vượt quá áp suất cho phép.
• Trách nhiệm vận hành phải được giao chính thức bằng văn bản.

3. Thiết bị an toàn bắt buộc

• Van an toàn: Lắp đúng thiết kế, không được thu nhỏ diện tích lỗ thoát.
• Áp kế: Mỗi bình cần có áp kế phù hợp, được kiểm định và niêm chì hằng năm.

4. Vị trí đặt bình khí nén

• Đặt cách xa nguồn nhiệt tối thiểu 5 mét, tránh nơi dễ cháy nổ.
• Không đặt trong hoặc gần nhà ở, công trình công cộng.
• Với bình chứa môi chất không độc, không ăn mòn: chỉ đặt khi tích số PV ≤ 10.000.
• Với bình chứa môi chất độc, ăn mòn, cháy nổ: chỉ đặt khi tích số PV ≤ 500-1000 (tùy quy định áp dụng).
• Với bình khí nén di động: không tự ý di chuyển. Nếu cần di chuyển, phải cắt nguồn điện và xả hết áp suất trước khi thực hiện.

Hướng dẫn kiểm tra và vận hành bình khí nén

Để đảm bảo an toàn khi làm việc với bình khí nén, người vận hành cần thực hiện kiểm tra thường xuyên và tuân thủ đúng quy trình. Sau đây là các bước quan trọng:

1. Kiểm tra trong ca vận hành

• Theo dõi tình trạng hoạt động của bình và các thiết bị đo: áp kế, van an toàn, rơ-le áp suất.
• Vận hành bình đúng quy trình đã được đơn vị hướng dẫn.

2. Đầu ca làm việc

• Khi áp suất trong bình đạt khoảng 0,5-1 kg/cm², kéo nhẹ van an toàn để đảm bảo thông van.
• Mở van xả đáy để loại bỏ nước ngưng hoặc dầu đọng.

3. Sau mỗi ca

• Xả sạch cặn bẩn và nước đọng còn lại trong bình.

4. Định kỳ bảo dưỡng

• Vệ sinh lưới lọc gió của máy nén ít nhất 2 tháng/lần để tránh bụi và tạp chất xâm nhập.

Các hành vi nghiêm cấm khi sử dụng bình khí nén

Để tránh tai nạn, người vận hành tuyệt đối không được:

• Hàn, cắt, sửa chữa bình khi trong bình còn áp suất.
• Tác động vào van an toàn (chèn, thêm tải trọng, đặt vật nặng) khi bình đang hoạt động.
• Vận hành bình vượt quá thông số kỹ thuật cho phép.
• Sử dụng bình khi thiếu nắp che curoa, van an toàn hỏng, áp kế hoặc rơ-le hoạt động không chính xác.
• Dùng bình đã quá hạn kiểm định an toàn.

Khi nào cần đình chỉ sử dụng bình khí nén?

Trong quá trình vận hành, nếu xuất hiện các tình huống dưới đây thì phải lập tức ngừng sử dụng bình khí nén để đảm bảo an toàn:

• Áp suất trong bình vượt quá mức cho phép.
• Các thiết bị an toàn hoạt động không hoàn hảo.
• Thân bình hoặc các bộ phận chịu áp lực xuất hiện vết nứt, phồng, gỉ mòn nặng; có hiện tượng xả hơi, rò nước ở mối hàn, mối nối; hoặc đệm bị rách.
• Có sự cố cháy nổ xảy ra gần khu vực đặt bình.
• Áp kế hư hỏng và không có dụng cụ thay thế để kiểm tra áp suất.
• Các trường hợp khác theo quy định trong quy trình vận hành.

Nguyên nhân thường gặp gây tai nạn lao động

Một số lý do phổ biến khiến tai nạn liên quan đến bình khí nén xảy ra gồm:

• Bình chưa được kiểm định kỹ thuật an toàn hoặc chưa đăng ký sử dụng.
• Bình được sửa chữa sai quy chuẩn, không có áp kế hoặc van an toàn đi kèm.
• Bình không chịu được áp suất làm việc dẫn đến nổ.
• Đường hàn đáy bình chứa CO₂ bị nổ.
• Thành bình bị ăn mòn nặng, chỗ mỏng nhất chỉ còn khoảng 1 mm so với thiết kế ban đầu dày 3,5 cm.
• Sử dụng bình đã quá hạn hoặc không được bảo dưỡng đúng định kỳ.

Huấn luyện an toàn khi vận hành bình khí nén

Việc huấn luyện an toàn là yêu cầu bắt buộc, giúp người lao động nắm vững kiến thức, thao tác đúng cách và giảm thiểu rủi ro trong quá trình làm việc.

1. Vì sao cần huấn luyện?

• Là quy định bắt buộc theo Nghị định 44/2016/NĐ-CP và Thông tư 06/2020/TT-BLĐTBXH.
• Trang bị kiến thức để vận hành an toàn, nhận biết và kiểm soát nguy cơ.
• Giúp người lao động biết sơ cứu, hình thành thói quen làm việc an toàn và góp phần xây dựng văn hóa an toàn trong doanh nghiệp.

2. Ai cần được huấn luyện?

• Tất cả lao động liên quan đến thiết kế, bảo trì, bảo dưỡng và vận hành bình khí nén.

3. Nội dung huấn luyện:

• Lý thuyết: kiến thức cơ bản về bình khí nén, các yếu tố nguy hiểm, cách cải thiện điều kiện lao động, văn hóa an toàn, nhận diện và phòng tránh rủi ro.
• Thực hành: kiểm tra thiết bị an toàn, vận hành bình đúng quy trình.

4. Thời gian huấn luyện:

• Lần đầu: ít nhất 24 giờ, thực hiện trước khi bắt đầu công việc.
• Định kỳ: bằng một nửa thời lượng huấn luyện lần đầu, khi chương trình cũ hết hiệu lực.

Kiểm định bình chứa khí nén

Bên cạnh huấn luyện, việc kiểm định bình khí nén cũng là quy định bắt buộc nhằm đảm bảo an toàn và tuân thủ pháp luật.

1. Tiêu chuẩn áp dụng:

• Theo QCVN 08-2021/BLĐTBXH.

2. Chế độ kiểm định:

• Lần đầu: trước khi đưa bình vào sử dụng.
• Định kỳ:
  • Bình sử dụng dưới 12 năm: kiểm định 3 năm/lần.
  • Bình trên 12 năm: kiểm định 2 năm/lần.
  • Bình di động hoặc làm việc trong môi trường khắc nghiệt có thể cần kiểm định thường xuyên hơn.
• Bất thường: khi có dấu hiệu hư hỏng, rò rỉ, sau khi sửa chữa lớn, di dời, hoặc xảy ra sự cố.

3. Quy trình kiểm định:

• Kiểm tra hồ sơ.
• Khám bên ngoài: nhãn mác, mối hàn, phụ kiện an toàn.
• Khám bên trong: bề mặt, lớp phủ.
• Thử nghiệm: thử bền, thử kín.
• Kết quả: cấp chứng nhận đạt yêu cầu hoặc yêu cầu khắc phục.

4. Lợi ích của kiểm định:

• Đảm bảo an toàn cho người vận hành.
• Ngăn ngừa tai nạn, giảm thiệt hại tài sản.
• Bảo vệ môi trường.

5. Nguy cơ nếu không kiểm định:

• Tăng khả năng xảy ra tai nạn nghiêm trọng.
• Gây thiệt hại lớn về người và tài sản.
• Nguy cơ ô nhiễm môi trường.

Kết luận:

Như vậy, thông qua bài viết trên, bạn đã nắm được các quy định an toàn, quy trình vận hành, huấn luyện và kiểm định bình khí nén. Tuân thủ đầy đủ sẽ giúp bảo vệ người lao động, giảm thiểu rủi ro và đảm bảo tuổi thọ thiết bị. Hy vọng các thông tin này sẽ hữu ích trong quá trình quản lý và vận hành bình khí nén. Các bạn có ý kiến hoặc kinh nghiệm thực tế, hãy chia sẻ ở phần bình luận và theo dõi trang Thiết Bị Việt Á để cập nhật các bài viết hướng dẫn khác.

Có thể xem thêm:

• Điểm chung và sự khác biệt giữa tiêu chuẩn UL – CSA – CE
• Quy định an toàn vận hành thiết bị áp lực

Ngô Văn Hùng