Bình chịu áp lực là gì? Quy trình vận hành, kiểm định bình chịu áp lực

Bình chịu áp lực là thiết bị dùng để chứa, vận chuyển hoặc điều áp các chất ở mức áp suất cao hơn bình thường. Đây là thiết bị quan trọng trong nhiều ngành công nghiệp, giúp đảm bảo hiệu suất và an toàn khi sử dụng khí nén, hơi hoặc chất lỏng. Cùng tìm hiểu chi tiết về khái niệm, quy trình vận hành cũng như kiểm định bình chịu áp lực qua bài viết dưới đây.

Bình chịu áp lực là gì?

Bình chịu áp lực, hay còn gọi là bình chứa khí (pressure vessels, pressure tanks, air tanks), là thiết bị dùng để chứa và vận chuyển các chất có áp suất cao hơn áp suất khí quyển. Chúng thường được sử dụng trong các quá trình nhiệt học hoặc hóa học, giúp tích trữ, điều áp và cung cấp khí, hơi hoặc chất lỏng cho các hoạt động sản xuất. Bình chịu áp lực là thiết bị quan trọng trong nhiều ngành công nghiệp nhờ khả năng đảm bảo an toàn và hiệu quả trong việc lưu trữ và sử dụng môi chất áp suất cao.

Áp suất trong bình chịu áp lực

Có hai loại áp suất chính mà bạn cần biết:

• Áp suất thiết kế: Mức áp suất do nhà thiết kế quy định, dùng để tính toán độ bền cho các bộ phận của bình.
• Áp suất làm việc: Mức áp suất thực tế mà hệ thống cần duy trì khi vận hành.

Yêu cầu an toàn

• Vì làm việc trong môi trường áp suất cao, bình chịu áp lực phải được vận hành đúng quy trình để tránh sự cố nguy hiểm.
• Các sản phẩm loại này đều phải tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng như:
  • QCVN 01:2008/BLĐTBXH
  • TCVN 8366:2010
  • TCVN 6155:1996
  • TCVN 6156:1996
  • TCVN 6008:2010

Quy trình vận hành bình chịu áp lực

Vận hành đúng quy trình không chỉ giúp thiết bị hoạt động hiệu quả mà còn giảm thiểu rủi ro khi làm việc với áp suất cao.

Thiết Bị Việt Á khuyến nghị người dùng luôn tuân thủ quy trình này để:

• Đảm bảo an toàn và phù hợp với tiêu chuẩn kỹ thuật.
• Tối ưu hiệu suất làm việc, tránh lãng phí năng lượng.
• Kéo dài tuổi thọ thiết bị, hạn chế hỏng hóc và sự cố.

Nguyên tắc an toàn khi vận hành bình chịu áp lực

Sau đây là những điểm quan trọng bạn cần lưu ý để sử dụng bình chịu áp lực an toàn và hiệu quả:

Trước khi đưa vào sử dụng

• Bình phải được kiểm định an toàn lần đầu và đăng ký theo quy định.
• Người vận hành phải:
  • Từ 18 tuổi trở lên, đủ sức khỏe.
  • Được đào tạo, huấn luyện và có chứng chỉ vận hành.
  • Được giao trách nhiệm quản lý, vận hành bằng văn bản.
• Trên bình cần có đầy đủ thiết bị an toàn:
  • Van an toàn: lắp đúng thiết kế, không bị cản trở thoát hơi.
  • Áp kế: có thang đo phù hợp, được kiểm định và niêm chì hàng năm.
• Vị trí đặt bình:
  • Thoáng mát, cách nguồn nhiệt ít nhất 5m.
  • Tránh ánh nắng trực tiếp và khu vực dễ cháy nổ.
  • Không đặt gần nơi ở, công trình công cộng, đặc biệt với bình chứa khí độc, ăn mòn hoặc dễ cháy nổ.
• Bình di động: không tự ý di chuyển hoặc dùng sai mục đích; khi di chuyển phải ngắt điện và xả hết áp.

Quy trình vận hành

Bước 1: Kiểm tra trước khi vận hành

• Quan sát vỏ bình, đảm bảo không nứt, rò rỉ.
• Kiểm tra van an toàn, đồng hồ áp suất.
• Xả nước ngưng tụ nếu có.
• Đảm bảo các thiết bị đo lường (áp kế, rơ le, van) hoạt động bình thường.

Bước 2: Khởi động và vận hành

• Mở van cấp khí/chất lỏng từ từ để tránh sốc áp.
• Theo dõi áp suất, không để vượt mức cho phép.
• Giám sát đồng hồ và van an toàn trong suốt ca làm việc.
• Thực hiện:
  • Kéo nhẹ van an toàn khi áp suất đạt khoảng 0,5-1 kg/cm² để kiểm tra.
  • Mở van xả đáy để loại bỏ nước ngưng, dầu đọng.
  • Sau mỗi ca: xả cặn và nước còn lại trong bình.
  • Định kỳ rửa lưới lọc gió (khoảng 2 tháng/lần).

Bước 3: Dừng vận hành và bảo trì

• Ngắt nguồn cấp khí/chất lỏng và nguồn điện trước khi dừng.
• Ghi chép thông số vận hành để phục vụ kiểm định.
• Thực hiện bảo trì định kỳ, thay thế linh kiện khi cần.

Những điều tuyệt đối cấm

• Hàn hoặc sửa bình khi còn áp suất.
• Chèn hãm, thêm tải trọng vào van an toàn.
• Vận hành bình vượt thông số kỹ thuật cho phép.
• Sử dụng bình khi:
  • Van an toàn hỏng.
  • Áp kế, rơ le đo không chính xác.
  • Thiếu nắp che curoa truyền động.

Trường hợp phải ngừng sử dụng ngay

• Áp suất trong bình vượt mức cho phép.
• Các thiết bị an toàn không hoạt động.
• Bình có dấu hiệu hư hỏng: nứt, phồng, gỉ mòn, rò rỉ.
• Xảy ra cháy nổ gần khu vực đặt bình.
• Áp kế hỏng mà không có dụng cụ thay thế để đo áp suất.
• Các tình huống khẩn cấp khác theo quy trình của đơn vị.

Bảo trì và kiểm định định kỳ bình chịu áp lực

Để bình chịu áp lực hoạt động an toàn, hiệu quả và bền bỉ, việc bảo trì và kiểm định định kỳ là bắt buộc. Sau đây là những điểm quan trọng bạn cần nắm rõ:

Chu kỳ bảo trì và kiểm định

• Kiểm định an toàn:
  • 3 năm/lần đối với môi chất thông thường.
  • 2 năm/lần đối với môi chất độc hại, ăn mòn hoặc dễ cháy nổ.
• Vệ sinh bình và phụ kiện thường xuyên để đảm bảo hệ thống vận hành ổn định.
• Luôn sử dụng linh kiện thay thế chính hãng để kéo dài tuổi thọ thiết bị.

Các loại kiểm định kỹ thuật an toàn (KTAT)

• Kiểm định lần đầu: Thực hiện sau khi lắp đặt, trước khi đưa bình vào sử dụng.
• Kiểm định định kỳ: Thực hiện khi hết thời hạn của lần kiểm định trước.
• Kiểm định bất thường: Thực hiện trong các trường hợp:
  • Sau khi sửa chữa, nâng cấp hoặc cải tạo.
  • Khi sử dụng lại sau thời gian nghỉ trên 12 tháng.
  • Khi thay đổi vị trí lắp đặt.
  • Khi có yêu cầu từ cơ quan chức năng hoặc đơn vị sử dụng.

Tiêu chuẩn kiểm định áp dụng

Các bình chịu áp lực hiện nay thường tuân theo những tiêu chuẩn sau:

• QCVN 01:2008/BLĐTBXH
• QTKĐ 07:2016/BLĐTBXH
• TCVN 8366:2010
• TCVN 6155:1996
• TCVN 6156:1996
• TCVN 6008:2010

Trong trường hợp cần thiết, có thể áp dụng tiêu chuẩn khác nếu được cơ quan chức năng chấp thuận, miễn là đảm bảo mức độ an toàn bằng hoặc cao hơn so với tiêu chuẩn quốc gia.

Quy trình kiểm định bình chịu áp lực

Sau đây là các bước kiểm định bình chịu áp lực thường được thực hiện để đảm bảo an toàn và tuân thủ quy định:

Kiểm tra hồ sơ

• Hồ sơ xuất xưởng.
• Nhật ký vận hành, bảo trì, sửa chữa.
• Hồ sơ kiểm định lần trước.

Khám xét kỹ thuật bên ngoài và bên trong

• Kiểm tra tình trạng ăn mòn, biến dạng.
• Đánh giá lớp bảo ôn, bề mặt kim loại.
• Kiểm tra mối hàn bằng các phương pháp: siêu âm, chụp phim, thẩm thấu, bột từ.

Thử nghiệm áp suất

• Thực hiện sau khi kiểm tra đạt yêu cầu.
• Áp suất và môi chất thử tùy thuộc áp suất làm việc và loại môi chất của thiết bị.

Kiểm định cơ cấu an toàn và thiết bị đo lường

• Van an toàn, áp kế.
• Thiết bị đo mức, rơ le nhiệt độ và áp suất.
• Hệ thống nối đất và cách điện vỏ thiết bị.

Kiểm tra vận hành

• Kết nối thiết bị phụ trợ và cơ cấu an toàn.
• Vận hành ở mức áp suất cho phép để đánh giá thực tế.

Xử lý kết quả kiểm định

• Lập biên bản kiểm định.
• Đưa ra kiến nghị khắc phục (nếu có).
• Dán tem kiểm định và ban hành kết quả chính thức.

Dụng cụ kiểm định thường dùng

Một số thiết bị được sử dụng trong quá trình kiểm định gồm:

• Thiết bị chiếu sáng an toàn.
• Búa kiểm tra, kính lúp, thước cặp, thước dây.
• Thiết bị nội soi, tạo áp suất, kiểm tra độ kín.
• Áp kế có độ chính xác phù hợp.
• Các thiết bị chuyên dụng: siêu âm chiều dày, kiểm tra mối hàn, kiểm tra bề mặt kim loại.

Kết luận

Như vậy, bài viết trên đã giúp bạn hiểu rõ bình chịu áp lực là gì, cùng với quy trình vận hành và kiểm định đúng chuẩn. Việc tuân thủ quy định an toàn không chỉ giúp thiết bị hoạt động bền bỉ mà còn hạn chế tối đa rủi ro. Hy vọng những thông tin này sẽ hữu ích trong quá trình bạn lựa chọn và sử dụng bình chịu áp lực. Nếu có ý kiến bổ sung, hãy để lại bình luận và theo dõi Thiết Bị Việt Á để cập nhật thêm nhiều bài viết hữu ích khác.

Có thể xem thêm:

• Kiểm Tra Dầu Máy Nén Khí: Lý Do, Cách Thực Hiện, Dấu Hiệu Và Thời Điểm Thay Thế
• Quy Trình Vận Hành Bình Chứa Khí Nén: Lý Do, Nguyên Tắc An Toàn, Các Bước Thực Hiện và Lưu Ý

Ngô Văn Hùng