Những tiêu chuẩn kĩ thuật ngành khí nén

Những tiêu chuẩn kỹ thuật ngành khí nén là hệ thống quy định quan trọng giúp đảm bảo an toàn, hiệu suất và độ tin cậy của các thiết bị trong quá trình vận hành. Cùng tìm hiểu chi tiết về các tiêu chuẩn chất lượng, an toàn, quản lý và hiệu suất để thấy rõ vai trò của chúng trong việc nâng cao năng suất sản xuất và bảo vệ môi trường. Theo dõi bài viết dưới đây, Thiết Bị Việt Á sẽ chia sẻ tổng quan những tiêu chuẩn cốt lõi nhất trong lĩnh vực khí nén.

Có thể quan tâm:

• TCVN 10605-2:2015 máy nén, máy và dụng cụ khí nén – thuật ngữ và định nghĩa – Phần 2: máy nén
• TCVN 5181:1990 về: Thiết bị nén khí – Yêu cầu chung, an toàn
• TCVN 9455:2013 (ISO 5388:1981) về Máy nén không khí

1. Tiêu chuẩn chất lượng khí nén

Nhóm tiêu chuẩn này nhằm bảo đảm khí nén đạt độ sạch cần thiết, không chứa bụi bẩn, dầu hay vi sinh vật có thể ảnh hưởng đến quy trình sản xuất cũng như chất lượng sản phẩm cuối cùng.

• ISO 8573: Bộ tiêu chuẩn quốc tế toàn diện về chất lượng khí nén, phân loại và đánh giá khí nén dựa trên các yếu tố như hạt rắn, dầu và nước.
  • ISO 8573-1: Xác định các cấp độ sạch của khí nén (bụi, dầu, hơi nước). Tại Việt Nam, tiêu chuẩn tương ứng là TCVN 11256-1:2015 ISO 8573-1:2010.
  • ISO 8573-2 đến ISO 8573-9: Quy định phương pháp đo lường, kiểm soát tạp chất.
• ISO 12500: Đưa ra các yêu cầu về hiệu suất bộ lọc khí nén, khả năng loại bỏ bụi, dầu và nước trong khí nén.
• ISO 7183: Đánh giá hiệu suất thiết bị sấy khí nén, giúp loại bỏ hơi nước và giảm độ ẩm.
• GMP / GMP-WHO: Thực hành sản xuất tốt, đặc biệt trong dược phẩm và thực phẩm, yêu cầu khí nén không chứa tạp chất, dầu hoặc vi sinh vật ảnh hưởng đến sản phẩm.
• USP (United States Pharmacopeia): Tiêu chuẩn quy định chất lượng khí nén trong sản xuất dược phẩm, nhấn mạnh tính sạch và an toàn.
• TCVN 7634: Tiêu chuẩn quốc gia về chất lượng khí nén trong công nghiệp tại Việt Nam.

2. Tiêu chuẩn an toàn và môi trường

Nhóm tiêu chuẩn này đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ người lao động, ngăn ngừa rủi ro tai nạn cũng như giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường khi vận hành hệ thống khí nén.

• ATEX (Atmosphères Explosibles): Quy định yêu cầu an toàn cho thiết bị sử dụng trong môi trường có nguy cơ cháy nổ, đặc biệt trong ngành dầu khí và hóa chất.
• UL (Underwriters Laboratories): Chứng nhận đảm bảo máy nén khí đáp ứng các yêu cầu về an toàn điện và cơ khí, phổ biến tại thị trường Bắc Mỹ.
• CE (Conformité Européenne): Dấu chứng nhận sản phẩm tuân thủ các quy định về an toàn và bảo vệ môi trường của Liên minh Châu Âu (EU).
• ISO 13849: Đề cập đến các yêu cầu an toàn trong hệ thống điều khiển khí nén, bảo đảm vận hành tin cậy.
• EN 1012-1: Tiêu chuẩn châu Âu về thiết kế và vận hành máy nén khí an toàn.
• RoHS: Giới hạn việc sử dụng các chất độc hại trong sản phẩm, bảo vệ môi trường và sức khỏe con người.
• TCVN 6155:1996: Quy định lắp đặt, vận hành hệ thống khí nén áp lực cao tại Việt Nam.
• TCVN 6008:2010: Đưa ra yêu cầu kiểm tra độ kín hệ thống khí nén, đảm bảo an toàn trong vận hành.

3. Tiêu chuẩn quản lý chất lượng

Nhóm tiêu chuẩn này tập trung vào việc duy trì hiệu quả và sự ổn định của máy nén khí cũng như toàn bộ hệ thống khí nén trong quá trình sản xuất.

• ISO 9001: Tiêu chuẩn quốc tế về hệ thống quản lý chất lượng, hỗ trợ doanh nghiệp kiểm soát quy trình sản xuất, đồng thời đảm bảo công tác kiểm tra, bảo trì hệ thống khí nén nhằm duy trì hiệu suất tối ưu cho thiết bị.
• ISO 13485: Áp dụng cho ngành thiết bị y tế, yêu cầu hệ thống khí nén trong sản xuất phải đạt độ sạch và chất lượng cao, tránh gây ô nhiễm cho sản phẩm.

4. Tiêu chuẩn bình tích áp và thiết bị chịu áp lực

Trong hệ thống khí nén, bình tích áp và các thiết bị chịu áp lực phải tuân thủ các tiêu chuẩn nghiêm ngặt nhằm bảo đảm vận hành an toàn, ổn định và hiệu quả.

• ASME Code Section VIII / ASME Boiler and Pressure Vessel Code (BPVC): Tiêu chuẩn của Hiệp hội Cơ khí Hoa Kỳ quy định về thiết kế, chế tạo bình chịu áp lực, giúp chúng hoạt động an toàn trong điều kiện áp suất cao.
• PED (Pressure Equipment Directive): Quy định của Liên minh Châu Âu yêu cầu các thiết bị chịu áp lực, trong đó có bình tích áp, phải đạt tiêu chuẩn về an toàn và hiệu suất.
• ISO 11120: Đưa ra yêu cầu đối với bình chứa khí nén, bảo đảm an toàn lưu trữ và hiệu quả vận hành.
• Tiêu chuẩn áp lực tại Việt Nam: Hệ thống các quy định kỹ thuật quốc gia dành riêng cho bình chịu áp lực, nhấn mạnh đến tính an toàn và chất lượng.
• Một số tiêu chuẩn quốc gia bắt buộc áp dụng:
  • TCVN 6153:1996: Yêu cầu an toàn về thiết kế, kết cấu và chế tạo bình chịu áp lực.
  • TCVN 6154:1996: Bổ sung các yêu cầu thiết kế, chế tạo và phương pháp thử.
  • TCVN 6155:1996: Hướng dẫn an toàn khi lắp đặt, sử dụng, sửa chữa bình chịu áp lực.
  • TCVN 6156:1996: Yêu cầu về lắp đặt, sử dụng, sửa chữa và phương pháp thử.
  • TCVN 6008:1995: Tiêu chuẩn kỹ thuật và kiểm tra mối hàn thiết bị áp lực.
  • TCVN 7472:2005: Tiêu chuẩn hàn liên kết cho thiết bị áp lực.

5. Tiêu chuẩn ren và kết nối

Các tiêu chuẩn về ren đóng vai trò quan trọng trong việc bảo đảm các chi tiết trong hệ thống khí nén được liên kết chắc chắn, hạn chế rò rỉ và duy trì hiệu quả vận hành.

• ISO 7-1 (BSPT): Quy định về ren ống hình nón, thường dùng để kết nối ống dẫn khí trong hệ thống khí nén.
• ISO 228-1 (BSPP): Tiêu chuẩn cho ren ống trụ, đảm bảo độ bền và độ kín cao trong các mối nối.
• NPT (National Pipe Thread): Tiêu chuẩn ren ống của Mỹ, phổ biến trong các hệ thống khí nén ở thị trường Bắc Mỹ.

6. Tiêu chuẩn hiệu suất máy nén khí

Nhóm tiêu chuẩn này tập trung đánh giá khả năng vận hành, hiệu quả năng lượng và độ tin cậy của máy nén khí trong thực tế.

• ISO 1217: Đo lường và xác định hiệu suất máy nén khí, bao gồm công suất và lưu lượng khí nén.
• ASME PTC 10: Tiêu chuẩn Hoa Kỳ về phương pháp đo hiệu suất máy nén khí.
• ANSI/ISA-7.0.01-1996: Đưa ra tiêu chuẩn về hiệu suất khí nén trong hệ thống điều khiển tự động.
• ISO 50001: Tiêu chuẩn quản lý năng lượng, hỗ trợ tối ưu hóa mức tiêu thụ năng lượng trong hệ thống khí nén.
• EN 1012-2: Tiêu chuẩn châu Âu về đánh giá hiệu suất máy nén khí và các thiết bị phụ trợ.

7. Tiêu chuẩn kích thước đường ống

Trong hệ thống khí nén công nghiệp, kích thước đường ống thường được đo theo ba đơn vị phổ biến: DN (A), phi (mm) và inch (“).

• DN (Diameter Nominal): Đường kính danh nghĩa (không phải đường kính thực tế). Ví dụ, DN15 (15A) tương ứng với ống có đường kính ngoài danh nghĩa phi 21mm.
• Phi (Ø): Biểu thị đường kính ngoài danh nghĩa, sử dụng phổ biến tại Việt Nam (ví dụ: phi 21 = 21mm).
• Inch (“): Đơn vị đo quốc tế, cần bảng quy đổi chi tiết để tránh sai lệch khi thiết kế và lắp đặt.

Các yếu tố quyết định lựa chọn kích thước đường ống khí nén:

• Lưu lượng khí: Tổng lượng khí hệ thống cần truyền tải.
• Đặc tính khí nén: Loại khí (CO₂, khí tự nhiên, khí nén, nitơ…).
• Yêu cầu thiết bị đầu cuối: Áp suất và lưu lượng tối thiểu mà thiết bị tiêu thụ khí cần.

Giới hạn vận tốc khí nén khuyến nghị:

• Ống kết nối trong phòng máy: ≤ 6 m/s
• Ống góp: ≤ 6 m/s
• Ống chính trong nhà máy: ≤ 15 m/s để duy trì áp suất ổn định.

Việc tuân thủ tiêu chuẩn kích thước và vận tốc khí nén giúp hệ thống vận hành hiệu quả, giảm tổn thất áp suất, tăng tuổi thọ thiết bị, đồng thời bảo đảm an toàn cho người vận hành và môi trường.

Kết bài:

Bài viết trên đây đã tổng hợp những tiêu chuẩn kỹ thuật ngành khí nén quan trọng, bao gồm chất lượng, an toàn, quản lý và hiệu suất. Hy vọng thông tin này giúp bạn có cái nhìn rõ ràng hơn để áp dụng hiệu quả vào thực tế sản xuất. Như vậy, việc tuân thủ đúng tiêu chuẩn không chỉ đảm bảo vận hành an toàn mà còn nâng cao độ bền và hiệu quả hệ thống. Đừng quên theo dõi trang Thiết Bị Việt Á để cập nhật thêm nhiều bài viết hữu ích khác nhé!

Ngô Văn Hùng